آشنایی با موتور پراید و روش‌های ارزان تقویت موتور پراید

قطعاً نام‌آشناترین خودرو برای ما ایرانی‌ها پراید و موتور پراید است. خودرویی که از اوایل دهه 70 شمسی به ایران آمد و تا پایان دهه 90 روی خط تولید ماند. پراید به لطف قیمت ارزان (البته نه در حال حاضر!) و استهلاک و هزینه‌های نگهداری پایین به گزینه اول بخش عمده‌ای از اقشار جامعه تبدیل شده و با وجود خاتمه تولید، همچنان سال‌ها آن را در خیابان‌های کشورمان خواهیم دید. پراید همچنین به دلیل پیشرانه ساده در بین جوانان علاقه‌مند به تیونینگ و تقویت پراید و همین‌طور مسابقات نیز خودروی محبوبی است و بسیاری اقدام به تقویت موتور پراید می‌کنند. ازاین‌رو در ادامه قصد داریم در ابتدا با تاریخچه و مشخصات انجین پراید آشنا شویم و سپس به تقویت پراید و لوازم تقویت موتور پراید را به همراه راه‌ها و لوازم موردنیاز برای آن بپردازیم.

تاریخچه و حجم موتور پراید

پراید در اصل به درخواست فورد توسط مزدا طراحی شد و مزدا از موتورهای سری B خود در این خودرو استفاده کرد.

سایپا برای پراید مونتاژ ایران قوی‌ترین موتور پراید را انتخاب کرد که B3 نام دارد.

این پیشرانه مزدا با حجم دقیق 1324 سی‌سی 63 اسب بخار قدرت در 5 هزار rpm و 99 نیوتن متر گشتاور در 3 هزار rpm تولید می‌کند.

قطر سیلندر این موتور 71 میلی‌متر و کورس پیستون آن 83.6 میلی‌متر است. این پیشرانه هشت سوپاپ است و سیستم سوپاپ آن از نوع SOHC یا میل‌سوپاپ بالا است. موتور B3 در ابتدا کاربراتوری بود اما با اجباری شدن قوانین آلایندگی یورو دو در کشورمان، از سال 1383 سایپا سیستم سوخت‌رسانی موتور پراید را از کاربراتور به انژکتور تغییر داد.

نسخه ارتقاء یافته موتور پراید یا M13

پس از اینکه قرار شد استانداردهای آلایندگی یورو 4 در کشورمان اجرایی شود، سایپا در اوایل دهه 90 اقدام به ارتقاء و بهسازی انجین پراید کرد.

در این نسخه جدید با تغییرات مختصر فنی مثل بازنگری در طراحی منیفولد ورودی، سیستم سوخت‌رسانی و سر سیلندر، قدرت خروجی موتور حدود 4 اسب بخار افزایش پیدا کرد و قدرت به 67 اسب بخار در 5,500 rpm رسید. تولید این موتور در سال 1391 آغاز شد و با پسوند HP+ در سینه پراید قرار گرفت.

چند وقت بعد نیز ارتقاءهای دیگری مثل افزایش نسبت تراکم در این موتور صورت گرفت و خروجی آن به 71 اسب بخار قدرت در 5,500 rpm و 114 نیوتن متر گشتاور در 2,800 rpm رسید.این آخرین نسخه موتور پراید است که همچنان هم در وانت 151 تولید می‌شود. سایپا نام M13 را روی این موتور گذاشته است.

در نسخه‌های ارتقاء‌یافته انجین پراید اما به دلیل افزایش نسبت تراکم به 10.5 به یک، مثل پیشرانه‌های مدرن‌تر ایران‌خودرو، در صورت پاره شدن تسمه تایم پیستون‌ها به سوپاپ‌ها برخورد کرده و آسیب زیادی به موتور وارد می‌شود. این در حالی است که موتور B3 اولیه با نسبت تراکم پایینی بین 9 تا 9.4 به یک، چنین مشکلی نداشت و پاره شدن تسمه تایم باعث کج شدن سوپاپ‌ها نمی‌شد.

تقویت موتور پراید

همان‌طور که اشاره شد پراید یکی از بهترین گزینه‌های موجود برای تقویت در بازار است. دلیل اصلی این موضوع ریشه مزدایی پراید است درحالی‌که وزن سبک، محفظه موتور بزرگ و اشتراکات فنی زیاد با سایر مدل‌های دهه هشتادی و نودی مزدا هم این خودرو را به گزینه‌ای مناسب برای تقویت تبدیل کرده‌اند.

برای تقویت پراید روش‌های ارزان تقویت موتور پراید وجود دارد که می‌توان آن‌ها به چهار دسته کلی شامل موارد زیر تقسیم کرد:

• تقویت با حجم استاندارد
• حجم زدن
• ترکیب موتور با قطعات بلوک‌های بزرگ‌تر
• استفاده از موتورهای قدرتمندتر خانواده مزدا، فورد و نیسان

تنظیم نقطه احتراق و جلوگیری از خام سوزی

عدم تنظیم نقطه احتراق باعث خام سوزی و دیرسوزی بنزین در موتور خودرو می‌شود که هر دو برای آن مضر است.

بهترین مکمل بنزین برای تقویت موتور پراید می بایست قابلیت تنظیم نقطه احتراق را دارا باشد.

یکی از فواید تنظیم نقطه احتراق کاهش مصرف سوخت و بالا رفتن شتاب خودرو است که با استفاده از مکمل سوخت نانو پتروکتان اقتصادی پرو این مسئله برای موتور خودرو پراید محقق می شود.

حذف ناخالصی ها ی بنزین، کاهش ناک و لرزش موتور، افزایش قدرت و شتاب موتور از دیگر مزایای استفاده از این مکمل قوی و با کیفیت می باشد.

از جمله مکمل‌های پیشنهادی برای تقویت موتور پراید مکمل بنزین مدل (PetrOctane) پترواکتان پتروتکس می‌باشد. متاسفانه کیفیت پایین سوخت موجود در کشور به موتور خودروها آسیب وارد می‌نماید.

مکمل بنزین مدل (PetrOctane) پترواکتان پتروتکس اولین مکمل بنزین نانو تکنولوژی مخصوص خودروهای ایرانی می‌باشد که با افزایش کیفیت بنزین باعث کاهش ضربات موتور و افزایش قدرت و افزایش شتاب پراید انژکتوری می‌شود.

تقویت با حجم استاندارد و ریمپ ECU موتور پراید

تقویت بدون تغییر در حجم موتور کم‌دردسرترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای افزایش توان انجین پراید محسوب می‌شود که راه‌های متنوعی هم دارد و به همین دلیل خیلی‌ها سراغ این روش می‌روند.

در این روش‌ها شما به حداقل لوازم تقویت موتور پراید نیاز دارید.

لوازم تقویت موتور پراید

در ابتدا می‌توان با کم‌ترین هزینه تغییراتی در سیستم جرقه و سیستم ورودی هوا ایجاد کرد.

در مرحله بعد باید سراغ استفاده از فلایویل سبک‌تر رفت.

همچنین برای افزایش قدرت بیشتر می‌توان از هدرز هم استفاده کرد که به خروج بهتر دود حاصل از احتراق در سیلندر کمک می‌کند.

در مسیر هدرز استفاده از منبع اگزوزهای اسپرت نیز توصیه می‌شود که علاوه بر ایجاد صدای دل‌نشین، باعث خروج راحت‌تر و سریع‌تر دود می‌شود.

نصب میل‌سوپاپ‌های اسپرت با زوایای مناسب‌تر برای بهبود عملکرد و راندمان تنفسی و افزایش گشتاور در دور پایین موتور، استفاده از شمع و وایر بهتر برای تولید جرقه قوی‌تر، نصب فیلتر هوای اسپرت و تغییر مجموعه کیت مکش هوا، پولیش سرسیلندر پیشرانه، نصب انژکتورهای دبی بالاتر (انژکتورهای پژو ۲۰۶ تیپ ۵) و ریمپ ECU یا نصب چیپ تیونینگ هم از دیگر اقداماتی هستند که می‌توانند خروجی موتور را افزایش دهند.

با انجام این اقدامات که هزینه چندان زیادی هم به دنبال ندارند، می‌توان قدرت موتور را نسبت به حالت استاندارد به میزان قابل‌قبولی افزایش داد.

همچنین تمام لوازمی که ذکر شدند مثل فلایویل سبک، هدرز، شمع و میل‌سوپاپ‌های متنوع همگی جز لوازم تقویت موتور پراید هستند که به‌سادگی برای این خودرو در بازار قابل‌دسترس هستند.

راه دیگری که برخی برای تقویت موتور پراید بدون افزایش حجم انتخاب می‌کنند استفاده از توربوشارژر است که انجام این کار روی موتور استاندارد عاقلانه نیست زیرا پرخوران کردن پیشرانه نیاز به تغییرات بسیاری در اجزای موتور و سیستم انتقال قدرت دارد، مثل تغییر نوع پیستون‌ها، مجموعه میل‌سوپاپ و سوپاپ‌ها و سیستم سوخت‌رسانی جدید که انجام اصولی این اقدامات می‌تواند هزینه‌های زیادی به دنبال داشته باشد.

افزایش حجم موتور

افزایش حجم موتور پراید که اصطلاحاً به آن حجم زدن میگویند یکی دیگر از راه‌های تقویت موتور پراید است که دقت و دانش بیشتری را نسبت به روش قبلی می‌طلبد و طبیعتاً هزینه بیشتری هم به دنبال خواهد داشت تا جایی که گاهی هزینه ارتقاء موتور فابریک پراید از طرق افزایش حجم حتی بیشتر از خرید یک موتور قوی‌تر خواهد بود.

بااین‌حال، ازآنجایی‌که طیف وسیعی از پیستون‌ها و شاتون‌ها برای موتور در دسترس است، حجم زدن آن ساده خواهد بود.

حتی برخی مالکین پراید از سر سیلندر 16 سوپاپ استفاده می‌کنند و خیلی‌ها هم بعد از حجم زدن سراغ پیستون‌های تیبا، ریو و دوو سی‌یلو می‌روند.

برای موتور پیستون‌های متنوعی از لحاظ قطر پیستون و فرم تاج آن وجود دارد ولی پیستونی مناسب خواهد بود که بهترین فرم تاج را برای مدل سرسیلندر و نسبت تراکم موردنظر داشته باشد تا دیگر نیازی به کف تراشی بلوک و تراش تاج پیستون یا دست‌کاری ابعاد شاتون و میل‌لنگ نباشد.

اقدامات ثانویه برای افزایش حجم موتور پراید

اما در کنار افزایش حجم موتور پراید باید اقدامات دیگری هم انجام داد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

ازجمله این اقدامات می‌توان به تعویض انژکتور با نمونه‌های دبی بالاتر، تغییر فرم کیت مکش هوا و تعویض ترموستات با نمونه دما پایین‌تر برای حفظ دمای معمول پیشرانه اشاره کرد.

همچنین معمولاً پس از انجام این تغییرات به‌روزرسانی برنامه ECU خودرو و یا تغییر مجموعه کاربراتور در مدل‌های کاربراتوری هم ضروری خواهد بود.

همچنین برای حجم زنی بلوک سیلندر پیشرانه به نصب بوش نیاز است که نصب آن باید با دقتی زیادی انجام گردد تا مشکلاتی مانند رد کردن کمپرس و روغن‌سوزی در بازه زمانی کوتاه ایجاد نشود.

ترکیب موتور با قطعات موتورهای بزرگ‌تر

همان‌طور که در ابتدا گفته شد، موتور استاندارد پراید که B3 نام دارد از موتورهای سری B مزدا است.

در این سری، موتورهای بزرگ‌تر شامل 1.5 لیتری با نام B5 مزدا و 1.6 لیتری با نام B6 و حتی 1.8 لیتری با نام B8 هم وجود دارد و موتور B3 پراید با انواع بزرگ‌تر این خانواده شباهت ساختاری زیادی دارد.

به همین دلیل خیلی‌ها پس از افزایش حجم موتور سراغ قطعات موتورهای بزرگ‌تر مثل B5 می‌روند.

در این فرایند قطعاتی مثل سر سیلندر، پیستون‌ها، شاتون‌ها و در برخی موارد حتی میل‌لنگ هم با مدل B5 تعویض می‌شود.

استفاده از موتورهای قوی‌تر

خیلی از کسانی که به دنبال تقویت موتور پراید هستند بجای صرف وقت و هزینه برای تقویت موتور استاندارد این خودرو به‌سادگی سراغ موتورهای قوی‌تر سری B مزدا رفته یا پیشرانه‌های دیگری از فورد و نیسان را روی پراید نصب می‌کنند.

دلیل اصلی این کار، به‌صرفه بودن هزینه تمام‌شده نسبت به بازدهی نهایی و البته سادگی کار است زیرا محفظه موتور به‌سادگی می‌تواند پذیرای پیشرانه‌های قدرتمند ۲ لیتری باشد و همچنین گیربکس استاندارد پراید هم با ضرایب مناسب خود به‌راحتی امکان انتقال نیروی این موتورها را دارد. یکی از محبوب‌ترین موتورها برای نصب روی پراید پیشرانه BP است که این هم عضوی از خانواده موتورهای سری B محسوب می‌شود.

این پیشرانه به‌سادگی در دسترس بوده و به‌راحتی روی پراید نصب می‌شود. موتور BP در حالت استاندارد 1.8 لیتر حجم دارد اما برخی حتی این موتور را هم تقویت کرده و به قدرتی در حدود 160 اسب بخار می‌رسانند. موتور BP نسخه توربو هم دارد که یکی از گزینه‌های محبوب برای استفاده در پراید است درحالی‌که برخی برای تجربه قدرت حتی بیشتر در پراید به موتورهایی مثل SR20 نیسان روی می‌آورند.