یکی از قطعات بسیار مهم در قوای محرکه خودرو گیربکس است. این قطعه وظیفه انتقال نیروی موتور را به چرخ‌ها دارد. گیربکس چندین دنده دارد که هرکدام بسته به سرعت خودرو مورداستفاده قرار می‌گیرند و قدرت را به دیفرانسیل و نهایتاً چرخ‌ها تحویل می‌دهند. گیربکس دستی از اجزای زیادی تشکیل شده است که تمامی آن‌ها باید به‌خوبی در کنار هم کار کنند تا خودرو حرکت کند و اگر یکی از این اجزا دچار مشکل شود، کل سیستم تحت تأثیر قرار خواهد گرفت؛ بنابراین، باید با علائم خرابی گیربکس دستی آشنا شوید تا بدانید خرابی هر قطعه چه علائمی از خود بروز می‌دهد و بتوانید مشکل را حل کنید.
مقاله مرتبط: بهتر است قبل از مطالعه این مقاله علائم خرابی کلاچ را مطالعه کنید.
علائم خرابی گیربکس دستی
1- تأخیر در عملکرد گیربکس دستی
گیربکس باید خیلی سریع به درخواست راننده پاسخ دهد و اگر هنگام تعویض دنده گیربکس تأخیر داشته باشد، نشانه‌ای از مشکل خواهد بود. این مشکل ممکن است به دلیل نشت یا آلودگی روغن گیربکس، نگهداری نادرست از گیربکس یا نفوذ ناخواسته آب در قطعات آن به دلیل افتادن خودرو در سیلاب باشد. اگر این مشکل رفع نشود، می‌تواند با گرمای بیش‌ازحد به قطعات داخلی گیربکس آسیب برساند.
2- نشت مایعی در زیر خودرو
اگر متوجه چکه کردن مایعی در زیر خودرو شدید، هنگام پارک یک تکه مقوا در محل چکیدن قرار دهید و بعداً آن را بررسی کنید. رنگ روغن گیربکس یا همان واسکازین قرمز است و بنابراین اگر لک قرمز روی مقوا مشاهده کردید، روغن گیربکس نشتی دارد. نشت روغن از گیربکس می‌تواند به آسیب‌دیدگی شدید چرخ‌دنده‌ها منجر شود. دلیل نشت روغن گیربکس می‌تواند خرابی واشرها یا مهروموم محفظه گیربکس، آسیب‌دیدگی چرخ‌دنده و خرابی کاسه‌نمد باشد.
3- احساس بوی سوختگی
به مشام رسیدن بوی سوختگی در خودرو می‌تواند نشانه مشکلات مختلفی باشد اما به اولین چیزی که باید شک کنید گیربکس است زیرا داغ شدن بیش‌ازحد روغن گیربکس می‌تواند بوی سوختگی تولید کند. معمولاً این مشکل به دلیل نشت روغن گیربکس یا کم شدن مقدار آن رخ می‌دهد. اگر روغن نشت کند یا به علت عدم تعویض به‌موقع سطح روغن بیش‌ازحد کاهش پیدا کند، نخواهد توانست به‌خوبی اجزای گیربکس را خنک کند. به دلیل گرمای ناشی از قطعات گیربکس، بوی سوختگی از روغن به مشام می‌رسد؛ بنابراین، همیشه سطح و وضعیت روغن گیربکس را بررسی کنید.
4- شنیدن صداهای غیرعادی هنگام حرکت
یکی از علائم خرابی گیربکس دستی این است که در هنگام حرکت با خودرو صداهای غیرعادی شنیدید مثل صدای وزوز یا دنگ‌دنگ، نشانه مشکلی در گیربکس است. این صدا را اصلاً نادیده نگیرید زیرا هرچه دیرتر اقدام کنید آسیب بیشتری به سایر اجزای آن وارد خواهد شد. این مشکل می‌تواند به دلیل آسیب‌دیدگی چرخ‌دنده‌ها یا یاتاقان باشد و یا شاید سطح روغن گیربکس بسیار کم شده و به اجزای مختلف گیربکس نمی‌رسد.
5- سخت جا رفتن دنده‌ها در گیربکس دستی
در گیربکس دستی، وقتی هنگام تعویض دنده صدای غیرعادی شنیدید یا دنده به‌سختی جا می‌رود، احتمالاً کلاچ فرسوده شده و باید آن را تعویض کنید اما یکی دیگر از دلایل این مشکل می‌تواند فرسودگی یا آسیب‌دیدگی یکی از همگام‌سازهای گیربکس (سنکرون‌ها در مجموعه سنکرونایزر گیربکس) باشد. نشتی روغن گیربکس، خرابی شیفتر دنده، فرسودگی یا شکستن قطعات داخلی و کم یا کثیف بودن روغن گیربکس می‌تواند دلایل این مشکل باشد.
6- کارکرد نادرست پدال کلاچ در گیربکس دستی
اگر در هنگام کلاچ گرفتن مجبور می‌شوید پا را زیاد بالا بیاورید یا بیش‌ازحد پایین ببرید و یا کلاچ به‌راحتی آزاد نمی‌شود، ممکن است نشان‌دهنده خرابی گیربکس باشد. این مشکل ممکن است به دلیل تنظیم نبودن سیستم عملکرد کلاچ مانند سیم یا صفحه کلاچ رخ دهد. اگر کلاچ زیاد پایین است، ممکن است به خاطر نشتی مایع هیدرولیک یا نقص در اتصالات سیستم هیدرولیک باشد که عملکرد صحیح کلاچ به آن بستگی دارد. اگر کلاچ زیاد بالا است، ممکن است دیسک یا صفحه کلاچ فرسوده باشد و نیاز به تعویض داشته باشد.
7- حرکت نکردن خودرو در دنده
اگر خودرو را در دنده یک قرار دادید اما حرکت نکرد، نشان از خرابی گیربکس دارد. در این صورت، احتمالاً سطح روغن گیربکس کاهش پیدا کرده است. اگر سطح روغن گیربکس کاهش پیدا کند، با وجود اینکه خودرو در دنده قرار دارد، حرکت نمی‌کند. دلایل کاهش سطح روغن می‌تواند نشت روغن، تعویض نکردن به‌موقع روغن یا شکستن دریچه مخصوص آن باشد.
8- کاهش قدرت خودرو گیربکس دستی
اگر پیشرانه به‌درستی کار می‌کند اما خودرو قدرت کافی ندارد، آن از علائم خرابی گیربکس دستی است. این مشکل ممکن است به دلیل ازکارافتادن قطعات داخلی گیربکس یا نشتی روغن گیربکس باشد. دلیل دیگر ممکن است داغ شدن بیش‌ازحد گیربکس باشد. وقتی گیربکس داغ می‌کند، یعنی روغن به قسمت‌های داخلی آن نمی‌رسد. این امر باعث می‌شود گیربکس آسیب ببیند.
9- لرزش خودرو و بالا رفتن دور موتور
اگر گاهی لرزش‌هایی در خودرو حس می‌کنید می‌تواند به دلیل سائیدگی قطعات داخلی گیربکس باشد. در این صورت باید هرچه سریع‌تر اقدام به رفع مشکل کنید وگرنه خرج زیادی روی دستتان خواهد گذاشت. اگر قطعات داخلی گیربکس فرسوده شده باشند یا روغن گیربکس کافی نباشد، بخش‌های مختلف گیربکس روی‌هم ساییده می‌شوند و اصطکاک زیادی به وجود می‌آید. به همین دلیل دور موتور بالا می‌رود و ماشین لرزش و تکان خواهد داشت.
به‌طورکلی همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، گیربکس یکی از مهمترین قطعات در قوای محرکه خودرو محسوب می‌شود و معمولاً یک خرابی جزئی در یکی از اجزای آن می‌تواند کل سیستم را درگیر کند و به سایر قطعات آسیب جدی وارد کند. درنتیجه، هزینه‌های زیادی به مالک تحمیل خواهد شد. برای جلوگیری از این مشکل، به‌محض مشاهده علائم خرابی گیربکس دستی برای رفع آن اقدام کنید.