یکی از موضوعاتی که در مورد چرخ‌های خودرو باید موردتوجه قرار گیرد، بالانس کردن است. بالانس بودن چرخ‌های خودرو تأثیر مهمی روی افزایش طول عمر لاستیک‌ها، کیفیت سواری و پایداری خودرو دارد و بی‌توجهی به آن می‌تواند خسارت‌های بزرگی را به دنبال داشته باشد. ازاین‌رو، قصد داریم در ادامه به بررسی بالانس کردن چرخ‌های خودرو و علائم بالانس نبودن چرخ‌ها بپردازیم.
فهرست محتوا
بالانس چرخ چیست؟
بالانس کردن چرخ‌های خودرو به معنای به متعادل و هم‌راستا کردن چرخ‌ها است؛ به‌عبارت‌دیگر، بالانس چرخ‌ها درواقع به معنای توزیع یکنواخت وزن خودرو بین هر چهارچرخ است. با بالانس کردن چرخ‌ها، وزن خودرو به‌طور متعادل روی هر چهارچرخ توزیع می‌شود؛ بنابراین، بالانس بودن چرخ‌ها اهمیت زیادی دارد و نه‌تنها مانع از فرسایش زودهنگام لاستیک‌ها می‌شود بلکه کیفیت سواری خود را هم بهبود می‌بخشد.
علائم بالانس نبودن چرخ‌های خودرو
اگر چرخ‌های خودرو بالانس نباشد، علائمی از خود بروز می‌دهد که عبارت‌اند از:
- لرزش فرمان
- کشیده شدن فرمان به یک سمت
- فرسایش غیریکنواخت لاستیک‌ها
- ضعف ترمز گیری
- خرابی زودهنگام قطعات جلوبندی
عواقب بالانس نبودن چرخ‌های خودرو
همان‌طور که توضیح دادیم، بالانس بودن چرخ‌های خودرو موضوع بسیار مهمی است که نباید مورد غفلت واقع شود زیرا در این صورت می‌تواند آسیب‌ها و خسارت‌های بزرگی را به دنبال داشته باشد.
لرزش فرمان
یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های بالانس نبودن چرخ‌های خودرو، لرزش فرمان است که به‌ویژه در سرعت‌های بالا خود را نشان می‌دهد. این لرزش در سرعت‌های بیش از 80 تا 90 کیلومتر بر ساعت کاملاً محسوس و آزاردهنده خواهد بود.
فرسایش لاستیک‌ها
لاستیک‌های خودرو باید به‌صورت هماهنگ و یکسان دچار فرسایش شوند اما اگر چرخ‌ها بالانس نباشند، یکی از لاستیک‌ها بیش از بقیه دچار ساییدگی و فرسایش خواهد شد که این می‌تواند حتی باعث پنچری و ترکیدن لاستیک شود. همچنین می‌توانید به علائم لاستیک سایی خودرو را مطالعه نمایید.
خرابی زودهنگام قطعات جلوبندی
درصورتی‌که چرخ‌های خودرو بالانس نباشد، ضربات ناشی از دست‌اندازها، سرعت‌گیرها و ناهمواری‌های مسیر باعث خرابی زودهنگام قطعات جلوبندی خواهد شد. قطعه‌ای که در صورت بالانس نبودن چرخ‌ها بیشترین آسیب را می‌بینند، کمک‌فنرها است.
ضعف ترمز گیری
بالانس نبودن چرخ‌ها روی توانایی ترمز گیری خودرو هم تأثیر منفی می‌گذارد زیرا وقتی چرخ‌های خودرو بالانس نباشند، هنگام ترمز گیری بخشی از نیروی توقف برای کنترل چرخ صرف می‌شود و درنتیجه ترمزها ضعیف عمل می‌کند. درواقع بالانس نبودن چرخ‌ها باعث کاهش چسبندگی لاستیک با سطح زمین می‌شود و به همین خاطر عمل ترمز گیری به‌درستی انجام نخواهد شد.
افزایش مصرف سوخت
مصرف سوخت خودرو می‌تواند به دلایل متعددی افزایش پیدا کند که یکی از این دلایل، بالانس نبودن چرخ‌ها است زیرا در صورت بالانس نبودن چرخ‌ها، پیشرانه خودرو برای به حرکت درآوردن چرخ‌ها باید سوخت بیشتری مصرف کند.
انواع روش بالانس کردن چرخ خودرو
بالانس کردن چرخ‌های خودرو به دو روش استاتیکی و دینامیکی صورت می‌گیرد که در ادامه این دو روش را تشریح خواهیم کرد:
بالانس استاتیکی
در روش استاتیکی یا ایستا، چرخ‌های خودرو روی یک محور افقی قابل گردش قرار می‌گیرند. در صورت بالانس نبودن چرخ‌ها، یکی از چرخ‌ها به دلیل وزن بیشتر، پایین‌تر قرار خواهد گرفت. برای برطرف کردن عدم تعادل چرخ‌ها باید روی رینگ طرف مقابل یک وزن اضافه شود تا هر دو چرخ در یک راستا قرار گرفته و تعادل برقرار شود.
بالانس دینامیکی
در روش دینامیکی یا پویا، علاوه بر تشخیص عدم تعادل چرخ‌ها که در روش ایستا ذکر شد، عدم توازن چرخ‌ها هم تشخیص داده می‌شود. در این روش، چرخ‌ها از روی خودرو باز شده و روی دستگاه مخصوصی قرار می‌گیرند که می‌تواند عدم تعادل و توازن چرخ را نشان دهد. در این روش، هرکدام از چرخ‌ها به‌صورت مجزا با دستگاه نسبت به یکدیگر بالانس می‌شود.
بالانس روکار چیست؟
احتمالاً تاکنون عبارت بالانس روکار را در آپاراتی‌ها دیده‌اید. بالانس درجا یا بالانس روکار، نوعی دستگاه بالانس ابتدایی است که بدون باز کردن چرخ از روی خودرو اقدام به بررسی بالانس بودن چرخ می‌کند. بالانس درجا به یک الکتروموتور مجهز است که با صفحه‌ای چدنی، لاستیک خودرو را به حرکت درمی‌آورد تا به سرعت 80 تا 90 کیلومتر بر ساعت برسد. این دستگاه لامپ فلاشر مخصوصی دارد که با چشمک زدن‌های پیاپی و چرخش لاستیک، نقطه نیاز به نصب وزنه بالانس را مشخص می‌کند و مقدار وزنه را هم روی صفحه نمایشگر نشان می‌دهد.
بزرگ‌ترین مشکل بالانس روکار این است که چون چرخ از ماشین جدا نمی‌شود، بالانس بر مبنای سیستم جلوبندی انجام می‌شود؛ بنابراین، در این حالت اگر جلوبندی خودرو ایرادی داشته باشد، دستگاه بالانس درجا آن را می‌پوشاند و مشخص نمی‌شود که در طولانی‌مدت مشکلات بزرگی را هم برای چرخ و هم برای سیستم جلوبندی به وجود می‌آورد؛ بنابراین، در صورتی باید از بالانس درجا استفاده کرد که مطمئن باشیم سیستم جلوبندی خودرو کاملاً سالم است.