سیستم ترمز یکی از حیاتی‌ترین قسمت‌های خودرو محسوب می‌شود زیرا با کاهش سرعت یا متوقف کردن خودرو از برخورد و تصادف جلوگیری می‌کند؛ بنابراین، نقص در سیستم ترمز می‌تواند بسیار خطرناک و حتی مرگ‌آور باشد. یکی از قطعات مهم در سیستم ترمز خودرو لنت‌ها هستند که در ادامه به بررسی آن و علائم خرابی لنت ترمز خودرو می‌پردازیم. این مقاله توسط پتروتکس تولید کننده مکمل بنزین تهیه و تدوین شده است.
لنت ترمز چیست؟
کاهش سرعت یا متوقف کردن خودرو از طریق اصطکاک صورت می‌گیرد و این اصطکاک توسط لنت ایجاد می‌شود. هنگام ترمز گیری، لنت‌ها به دیسک یا کاسه فشار وارد کرده و از سرعت حرکت خودرو می‌کاهند. قدرت این فشار ۱۰ برابر قدرت موتور است؛ بنابراین لنت ترمز انرژی جنشی را به انرژی حرارتی تبدیل می‌کند. مخترع لنت ترمز فردریک لنکستر است.
انواع لنت ترمز
به‌طورکلی، لنت‌های ترمز به دو دسته «لنت ترمز دیسکی» و «لنت ترمز کفشکی» تقسیم می‌شوند. در ادامه این مطلب، هر دو نوع را بررسی می‌کنیم.
لنت ترمز دیسکی
این لنت‌ها در ترمزهای دیسکی مورداستفاده قرار می‌گیرند و شکلی تخت دارند. هنگام ترمز گیری، سطح صاف این لنت‌ها به دیسک چسبیده و سرعت کاهش پیدا می‌کند.
در این نوع ترمز، دو لنت در دو طرف دیسک قرار گرفته و هنگام فشردن پدال ترمز، نیروی وارد شده بر پدال توسط روغن و شیلنگ ترمز به کالیپر منتقل می‌شود. پس از بسته شدن پیستون‌های کالیپر، لنت‌ها از دو طرف به سمت دیسک فشار داده می‌شوند و سرعت را کم می‌کنند.
لنت ترمز کفشکی
این نوع لنت‌ها در ترمزهای کاسه‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرند که این روزها بیشتر در چرخ‌های عقب خودروهای اقتصادی و ارزان‌قیمت به کار می‌روند. این نوع لنت شکلی قوس‌دار و خمیده داشت و درون کاسه چرخ قرار می‌گیرند.
انواع جنس لنت ترمز
لنت‌های ترمز از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
لنت ترمز آزبستی
جنس اولین لنت‌های ترمز از آزبست بود. این ماده گیرایی بالایی داشته و منجر به توقف وسیله نقلیه می‌شود اما مشکل اصلی آزبست مواد سمی و سرطان‌زای آن است. ذرات آزبست که در ابعاد نانومتر هستند، در هوا پخش شده و وارد ریه‌ها می‌شوند. این ذرات باعث بیماری‌های ریوی شده و سللمتی انسان را بشدت تهدید می‌کنند. به همین دلیل، استفاده از آزبست در لنت ترمز ممنوع شد.
لنت نیمه فلزی
ابن نوع لنت‌ها از ترکیب مواد سایشی تولید می‌شوند. نقطه قوت آن‌ها، گیرایی بالا و نقطه‌ضعفشان تولید سروصدا و بوی ترمز است. امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته، از این نوع لنت‌ها استفاده نمی‌شود.
لنت فلزی
لنت‌های تمام فلزی گیرایی بالایی دارند ولی ازآنجایی‌که در ساختمان آن‌ها فلز به کار گرفته شده، سروصدای زیادی را تولید می‌کنند. ازآنجایی‌که این لنت‌ها فلزی هستند، در صورت گرم شدن، عملکرد بهتری پیدا می‌کنند، اما اگر دما از یک حدی افزایش یابد، به‌صورت ناگهانی، دچار افت عملکرد خواهند شد. این لنت‌ها در شرایط آب و هوایی متفاوت عملکرد متفاوتی خواهند داشت.
لنت ترمز سرامیکی
باکیفیت‌ترین و پیشرفته‌ترین لنت‌ها، لنت‌های ترمز سرامیکی هستند که با تکنولوژی روز دنیا ساخته شده و بسیاری از کشورهای پیشرفته، به این نوع لنت روی آورده‌اند. لنت‌های سرامیکی از مواد طبیعی ساخته شده‌اند و فاقد هرگونه ماده سمی هستند. برخلاف سایر لنت‌های مذکور، این نوع لنت‌ها، در شرایط آب و هوایی متفاوت، عملکرد یکسانی دارند. طول عمر آن‌ها بسیار بالاتر از سایر لنت‌ها بوده و در شرایطی همچون ترافیک شهری و ترمزهای ناگهانی، دوام و پایداری بالایی دارند.
علائم خرابی لنت ترمز خودرو
همان‌طور که گفتیم، لنت ترمز یکی از قطعات مهم در سیستم ترمز محسوب می‌شود و خرابی آن می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد.
لنت ترمز خراب باعث افزایش مسافت توقف خودرو می‌شود. این یعنی توقف کامل ماشین خیلی بیشتر از آن چیزی که احتمال می‌دهید طول خواهد کشید و باعث تصادف و حوادث ناگوار خواهد شد؛ بنابراین، توجه به سلامت لنت ترمز بسیار مهم خواهد بود.
همچنین لنت قطعه‌ای مصرفی بوده و پس از کارکرد مشخصی بسته به شرایط رانندگی تمام می‌شود و باید تعویض شود. در ادامه با علائم خرابی لنت ترمز خودرو آشنا می‌شویم. لیست مهمترین علائم خرابی لنت ترمز خودرو عبارتند از:
- سوت کشیدن لنت
- شنیدن صدای خرخر
- ساییده شدن لنت
- انحراف خودرو هنگام ترمز گرفتن
- پایین رفتن غیرمعمول پدال
- روشن شدن چراغ روغن ترمز
- روشن شدن چراغ ترمزدستی هنگام حرکت
- شنیدن صدای ضربه هنگام ترمز گرفتن
- عدم توقف خودرو
- چرب شدن لنت
- ضربه زدن پدال ترمز
سوت کشیدن لنت
درصورتی‌که لنت ترمز فرسوده شده باشد، هنگامی فشردن پدال ترمز، لنت به دیسک چسبیده و صدای سوت به گوش می‌رسد. درصورتی‌که این صدا به مدت زیادی ادامه پیدا کرد، حتماً باید برای تعویض لنت اقدام کنید. البته درصورتی‌که کیفیت لنت پایین باشد هم صدای سوت هم شنیده می‌شود اما این صدا زود از بین می‌رود. ولی در مورد صدای سوت طولانی‌مدت و ادامه‌دار باید لنت خودرو را عوض کرد. برای فهمیدن اینکه آیا لنت‌ها تمام شده‌اند یا نه، ابتدا چرخها را باز کنید، اگر فاصله میان دیسک و لنت بیشتر از 6 میلی‌متر باشد، یعنی لنت‌ها تمام شده و باید تعویض شوند.
شنیدن صدای خرخر
به گوش رسیدن این صدا نشانه برخورد قطعه فلزی بالایی لنت با دیسک ترمز است. در چنین مواقعی در صورت عدم تعویض لنت، دیسک ترمز هم آسیب خواهد دید و هزینه‌های هنگفتی را روی دست مالک خودرو خواهد گذاشت.
ساییده شدن لنت
لنت‌ها بر اساس نوع ماده به کار رفته در آن‌ها، کیفیت ساخت و همین‌طور چگونگی استفاده، طول عمر مشخصی دارند. این یعنی لنت‌ها پس از مدتی ساییده شده و باید تعویض شوند. در صورت عدم تعویض به‌موقع، احتمال خط انداختن بر روی دیسک و خرابی آن وجود خواهد داشت.
انحراف خودرو هنگام ترمز گرفتن
یکی از نشانه‌های تمام شدن عمر لنت‌ها، منحرف شدن و کشیده شدن خودرو به یک سمت در هنگام ترمز گیری است. البته انحراف خودرو به دلایل دیگری مثل کاهش باد تایرها، ساییدگی لاستیک‌ها و خرابی جلوبندی هم می‌تواند باشد اما اگر از عدم وجود این موارد اطمینان دارید، حتماً جهت تعویض لنت‌ها اقدام کنید.
پایین رفتن غیرمعمول پدال
درصورتی‌که هنگام ترمز گرفتن، پدال به میزان غیرمعمولی پایین برود، یعنی یا لنت‌ها ساییده شده‌اند و یا در سیستم هیدرولیک نقصی وجود دارد. درصورتی‌که کف محل پارک خودرو و یا روی قطعات سیستم ترمز روغن‌ریزی مشاهده کردید، باید ترمز را بررسی کنید. درصورتی‌که هنگام ترمز گرفتن، فشار زیادی بر پدال وارد کنید، لنت ترمز آسیب می‌بیند.
روشن شدن چراغ روغن ترمز
درصورتی‌که سطح روغن ترمز به میزان خطرناکی کاهش یابد، چراغ ترمز در صفحه کیلومتر خودرو روشن می‌شود. البته زمانی که لنت‌ها کاملاً ساییده شده و تمام شده باشند هم این چراغ روشن می‌شود زیرا سطح روغن با ضخامت لنت رابطه‌ای مستقیم دارد.
روشن شدن چراغ ترمزدستی هنگام حرکت
درصورتی‌که هنگام رانندگی، چراغ ترمزدستی روشن شود، می‌تواند نشانه‌ای بر خرابی لنتباشد.
شنیدن صدای ضربه هنگام ترمز گرفتن
به گوش رسیدن صدای ضربه هنگام ترمز گیری نیز می‌تواند نشانه‌ای از خرابی لنت ترمز باشد.
عدم توقف خودرو
درصورتی‌که پدال ترمز گرفته شود، ولی خودرو متوقف نشود، یعنی لنت‌ها تمام شده‌اند. در این صورت، حتماً باید تعویض شوند.
چرب شدن لنت ترمز
گاهی لنت‌ها به دلیل نشت روغن چرب می‌شوند و کارایی خود را از دست می‌دهند. در این صورت ابتدا لنت‌ها را با حلال بشویید و اگر نتیجه نداد آن‌ها را تعویض کنید. انحراف خودرو هنگام ترمز گیری، بلند شدن دود از ترمزها و به مشام رسیدن بوی غیرمعمول از ترمزها از نشانه‌های چرب شدن لنت‌ها هستند.
ضربه زدن پدال ترمز
درصورتی‌که هنگام ترمز گیری، متوجه لرزش‌های پی‌درپی شدید یعنی لنت و دیسک ترمز خراب شده‌اند. البته در خودروهای مجهز به سیستم ABS هنگام ترمز گیری‌های شدید در پدال لرزش احساس می‌شود که این موضوع طبیعی است.
عوامل که عمر لنت ترمز را کوتاه می‌کنند
همان‌طور که گفته شد، لنت عمر مشخصی دارد و پس از مدتی باید تعویض شود اما این مدت به شرایط رانندگی بستگی دارد و عواملی هستند که می‌توانند عمر لنت‌ها را کمتر کنند:
رانندگی در ترافیک
اگر بیشتر در ترافیک رانندگی می‌کنید، به دلیل ترمز گیری‌های متعدد عمر لنت‌ها کمتر می‌شود.
عادات غلط رانندگی
رانندگی‌های تهاجمی با شتاب گیری‌ها و ترمز گیری‌های شدید و پیاپی عمر لنت‌ها را کوتاه می‌کند.
حمل بار و سرنشین زیاد
وقتی وزن خودرو سنگین باشد هنگام ترمز گیری فشار بیشتری به لنت‌ها وارد می‌شود.
در پایان لازم به ذکر است که لنت‌های جلو زودتر از لنت‌های عقب فرسوده می‌شوند زیرا بار ترمز گیری و متوقف کردن خودرو روی محور جلو متمرکز است؛ بنابراین، لنت‌های جلو مهم‌تر از عقب هستند اما این به معنای بی‌توجهی به لنت‌های عقب نخواهد بود.