باطری یکی از قطعات مهم و حیاتی در هر خودرویی محسوب می‌شود. این قطعه برق موردنیاز قسمت‌های مختلف خودرو را تأمین می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها استارت است. موتور خودرو برای روشن شدن به حرکت چرخشی نیاز دارد که این کار از طریق استارت با برق انجام می‌شود و این برق را باتری تأمین می‌کند. اما باتری ماشین عمر مشخصی دارد و پس‌ازآن خراب خواهد شد. خرابی باطری می‌تواند اتفاق بسیار ناخوشایندی باشد زیرا خودرو دیگر استارت نخواهد خورد و باتری پیش از خرابی کامل علائمی از خود نشان می‌دهد که با توجه به آن‌ها، می‌توان با تعویض به‌موقع، از اتفاقات بعدی جلوگیری کرد. در ادامه با علائم خرابی باتری خودرو و موتورسیکلت و دلایل خرابی باتری موتور و ماشین آشنا می‌شویم.
علائم خرابی باتری ماشین و موتورسیکلت
1- سخت روشن شدن خودرو
بارزترین نشانه خرابی باتری، خود را هنگام استارت زدن نشان می‌دهد زیرا استارت بیشترین برق را نیاز دارد. خرابی باتری هنگام استارت زدن خود را به شیوه‌های مختلفی نشان می‌دهد. گاهی وقتی خودرو مدت‌زمان زیادی مثلاً یک شب تا صبح خاموش است، سخت استارت می‌خورد یا اصلاً استارت نمی‌خورد درحالی‌که که اگر مدت کوتاهی از خاموش کردن خودرو گذشته باشد به‌راحتی روشن می‌شود. این یکی از علائم خرابی باتری است و نشان می‌دهد که باتری شارژ را نگه نمی‌دارد. علاوه بر این، گاهی خودرو سخت استارت می‌خورد و گویی استارت جان ندارد که این هم از علائم خرابی باتری است.
2- استارت نخوردن خودرو در هوای سرد
اگر خودرو در هوای سرد استارت نمی‌خورد، نشانه خرابی باتری است. در هوای سرد، بسیاری از قطعات موتور و روغن موتور سفت می‌شوند و خودرو برای استارت خوردن به نیروی بیشتری نیاز دارد؛ بنابراین، اگر باتری خراب شده باشد و نتواند برق کافی را تأمین کند، خودرو در هوای سرد استارت نخواهد خورد. اگر باتری سالم باشد، در هوای سرد هم باید بتواند مثل حالت عادی ماشین را روشن کند.
3- کم‌نوری چراغ‌های خودرو
باتری علاوه بر استارت، برق دیگر قطعات خودرو مثل چراغ‌ها را هم تأمین می‌کند. البته زمانی که خودرو روشن است، این قطعات می‌توانند با استفاده از برقی که دینام تولید می‌کند کار کنند اما اگر باتری خراب باشد، چراغ‌های جلو که به برق زیادی نیاز دارند کم‌نور می‌شوند. علاوه بر این، اگر هنگام گاز دادن نور چراغ‌ها زیاد و سپس دوباره کم می‌شود، نشان خرابی باتری خواهد بود.
4- خوابیدن باتری ماشین پس از مدت کوتاه
هرچند اگر از خودرو برای مدتی طولانی استفاده نشود حتی باتری سالم هم خواهد خوابید اما اگر باتری پس از مدتی کوتاه مثل یک شب تا صبح می‌خوابد، نشانه خرابی آن است. البته در این مورد مشکل می‌تواند از دینام هم باشد که به‌خوبی باتری را شارژ نمی‌کند؛ بنابراین، اگر هرروز با خوابیدن باتری خودرو مواجه شدید، هم دینام و هم باتری را چک کنید با علت مشکل مشخص شود.
5- تغییر شکل باتری یا تغییر رنگ نشانگر باتری
شکل و ظاهر باتری دیگر نشانه بارز برای تشخیص خرابی آن است. هرگونه تغییر شکل در ظاهر باتری مانند برآمدگی، تورفتگی، سولفاته شدن، خوردگی، شکستگی و استشمام بوی اسید ناشی از تجمع گازهای هیدروژن (مانند بوی تخم‌مرغ فاسد)، نشان‌دهنده خرابی باتری است. علاوه بر این، روی باتری‌های موسوم به اتمی، یک چشمی تعبیه شده که وضعیت باتری را نشان می‌دهد. این چشمی در حالت عادی به رنگ سبز است اما اگر به رنگ سیاه درآید، به این معنی است که شارژ باتری خالی شده است و نیازمند شارژ مجدد است و در صورتی نشانگر روی باتری سفید شود به معنی خرابی باتری خواهد بود.
دلایل خرابی باتری موتور و خودرو
1- شارژ بیش‌ازحد
اگر باتری توسط دینام یا شارژر بیرونی بیش‌ازحد شارژ شود باعث خرابی آن خواهد شد. شارژ زیاد موجب به جوش آمدن اسید و تصاعد بخار اسید شده که این بخار قابل‌انفجار بوده که تجمع آن در باتری خطر انفجار را تشدید می‌کند؛ بنابراین سطح ولتاژ شارژ باتری بسیار مهم خواهد بود و هرگز نباید به‌صورت غیراصولی اقدام به شارژ باتری کرد.
2- ضربه یا فشار شدید
نصب اصولی باتری و محکم کردن آن روی خودرو بسیار مهم است زیرا تکان و لرزش‌های شدید به باتری آسیب میزند. به‌طورکلی هرگونه فشار، ضربه و جابه‌جایی نادرست سلامت باتری ماشین را تهدید می‌کند.
3- خرابی دینام
همان‌طور که گفته شد، دینام وظیفه شارژ کردن باتری را بر عهده دارد. این قطعه با تبدیل انرژی مکانیکی موتور به برق، باتری را شارژ می‌کند؛ بنابراین خرابی یا اختلال در عملکرد دینام باعث عدم شارژ کامل باتری و تخلیه زودهنگام آن می‌شود.
4- عدم رسیدگی و نگهداری درست
این موضوع بیشتر در مورد باتری‌های اسیدی صدق می‌کند که باید حتماً به‌صورت مرتب سطح مایع درون آن چک شود تا در صورت کم شدن مایع مجدداً آن را تا حد استاندارد اضافه کنید زیرا در این باتری‌ها باید لایه‌های سربی باتری درون آب اسید قرار داشته باشند. علاوه بر این، باید قطب‌های باتری و سرباتری‌ها را هم چک کرد تا همیشه تمیز باشند و سولفاته نشده باشد.
5- شرایط استفاده و نگهداری
شرایط استفاده از باتری نقش مهمی در افزایش طول عمر آن خواهد داشت. کشیدن برق زیاد از باتری با نصب سیستم‌های صوتی قوی، نصب چراغ‌های اضافی یا قوی‌تر از استاندارد، استارت زدن‌های مکرر و استفاده زیاد از کولر عمر باتری را کوتاه می‌کند. علاوه بر این، باتری به دمای محیط هم حساس است و هوای بسیار سرد می‌تواند عمر آن را کوتاه کند؛ بنابراین، در صورت امکان بهتر است در فصل زمستان خودرو را در پارکینگ سرپوشیده پارک کنید.
6- تمام شدن عمر باتری
اگر هیچ‌کدام از مشکلات بالا وجود نداشته باشند، نهایتاً بازهم باتری خراب خواهد شد زیرا این قطعه عمر مشخصی دارد و پس‌ازآن کارایی خود را از دست می‌دهد. البته شرایط استفاده در طولانی کردن عمر باتری نقش بسیار پررنگی دارد ولی بااین‌وجود، عمر باتری دیر یا زود به پایان می‌رسد و تعویض آن اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.