موتور V شکل چیست؟
پیشرانه خودروها با آرایش‌های مختلفی ساخته می‌شود که به معنی قرار گیری ستون‌های سبلندرها در کنار هم است. همانطور که قبلا در مقالاتی در مورد آرایش موتور تخت، موتور خطی و موتور VR صحبت کردیم در این مقاله قصد بررسی یکی دیگر از آنها را داریم که به V شکل یا خورجینی (V Engine) معروف است بردازیم. پیشرانه‌های V شکل یکی از محبوب‌ترین انواع موتورهای درون‌سوز هستند که به دلیل چینش سیلندرها به شکل حرف V، تعادلی عالی بین قدرت، اندازه و کارایی ارائه می‌دهند. به همین دلیل، این موتورها در خودروهای مختلف از سوپرکارهای پرسرعت گرفته تا شاسی‌بلندهای خانوادگی استفاده می‌شوند. در این مطلب به‌طور کامل با ویژگی‌ها و انواع موتور V شکل آشنا خواهیم شد.
مطالبی که در این مقاله به آن می‌پردازیم؟
موتور V یا V Engine چیست؟
موتور V شکل نوعی پیشرانه درون‌سوز است که سیلندرهای آن به‌صورت دو ردیف زاویه‌دار در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند و میل‌لنگ مشترکی دارند. زاویهٔ بین این ردیف‌ها معمولاً بین 60 تا 90 درجه است ولی در برخی مدل‌های خاص این زاویه حتی به 120 درجه هم می‌رسد. این طراحی برخلاف موتورهای خطی که سیلندرها در یک ردیف قرار دارند یا موتورهای تخت که سیلندرها به‌صورت افقی مقابل هم هستند، فضای کمتری اشغال می‌کند و امکان تولید قدرت بالا را در حجم کوچک‌تر فراهم می‌کند. اولین موتورهای V شکل در اوایل قرن بیستم ظاهر شدند و به‌سرعت در خودروها، هواپیماها و حتی قایق‌ها به کار گرفته شدند. امروزه، این پیشرانه‌ها در انواع مختلف خودروها و با تعداد سیلندرهای مختلف استفاده می‌شوند. طراحی V شکل امکان استفاده از تعداد بیشتری سیلندر را فراهم می‌کند و درنتیجه، قدرت و گشتاور بیشتری تولید می‌شود و به همین دلیل، موتورهای V شکل گزینهٔ اصلی برای سوپراسپرت‌ها هستند.
انواع موتور V یا خورجینی
تعداد سیلندرها در موتورهای V شکل همیشه زوج است و بر این اساس، موتورهای V شکل در انواع مختلفی ساخته می‌شوند که در ادامه مرور می‌کنیم:
دو سیلندر V شکل
این نوع موتور V شکل که با نام V-Twin هم شناخته می‌شود، امروز فقط در موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شود اما در سال‌های دور در برخی خودروهای کوچک هم دیده می‌شد. برای مثال، وانت‌های سه‌چرخ مزدا که در ایران هم حضور داشتند به موتور دو سیلندر V شکل مجهز بودند.
چهار سیلندر V شکل
موتورهای چهار سیلندر V یا V4 هم امروز فقط در موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شوند اما در گذشته موتور V4 را در برخی خودروها می‌دیدیم. موتور چهار سیلندر V شکل به دلیل هزینه ساخت و پیچیدگی بیشتر نسبت به چهار سیلندر خطی، در خودروها منسوخ شد.
شش سیلندر V شکل
شش سیلندر یکی از پرکاربردترین انواع موتور V Engine است که در خودروهای مختلفی از سدان‌های خانوادگی گرفته تا سوپراسپرت‌ها استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، در کشورمان نیسان ماکسیما یکی از خودروهایی است که موتور V6 دارد.
هشت سیلندر V شکل
یکی دیگر از انواع پرکاربرد موتور V شکل، هشت سیلندر یا V8 است. این نوع موتور به دلیل تولید قدرت بالا معمولاً در پیکاپ‌ها و شاسی‌بلندهای بزرگ، کوپه‌های اسپرت و سوپراسپرت‌ها استفاده می‌شود و صدای جذابی دارد.
ده سیلندر V شکل
موتور 10 سیلندر V شکل کاربرد بسیار کمتری نسبت به V6 و V8 دارد و صرفاً توسط خودروسازان معدودی مورداستفاده قرار گرفته است. این نوع موتور که به تولید صدای خاص و جذاب شهرت دارد، بیشتر در سوپراسپرت‌هایی مثل لامبورگینی هوراکان و دوج وایپر دیده می‌شود.
دوازده سیلندر V شکل
موتور V12 یکی از جذاب‌ترین انواع پیشرانهٔ V شکل است که صرفاً در سوپراسپرت‌های رده‌بالا مثل لامبورگینی اونتادور و سدان‌های فوق لوکس مثل رولزرویس فانتوم کاربرد دارد. ویژگی متمایز موتور V12 کارکرد بسیار نرم آن است.
شانزده سیلندر V شکل
کمیاب‌ترین نوع موتور V شکل در خودروها، V16 است. در طول تاریخ تنها تعداد انگشت‌شماری از خودروها به پیشرانهٔ شانزده سیلندر V شکل مجهز شده‌اند. جدیدترین خودرویی که با این نوع موتور معرفی شده، بوگاتی توربیون است.
مزایای موتور V
موتورهای V شکل به دلیل طراحی و عملکردشان مزایای متعددی دارند که آنها را به گزینه‌ای محبوب تبدیل کرده است:
طراحی جمع‌وجور
زاویه V شکل امکان قرار دادن تعداد بیشتری سیلندر در فضایی کوچک‌تر را فراهم می‌کند که برای خودروهای با فضای محدود زیر کاپوت ایده‌آل است.
قدرت بالا
امکان استفاده از تعداد بیشتر سیلندرها در موتور V شکل، قدرت و گشتاور بیشتری تولید می‌کند که برای خودروهای اسپرت و سنگین مناسب است.
تعادل دینامیکی
طراحی V شکل لرزش کمتری نسبت به موتورهای خطی با تعداد سیلندر مشابه دارد و موتورهای V شکل معمولاً نرم‌تر کار می‌کنند.
معایب موتور V
با وجود مزایای متعدد، موتورهای V شکل معایبی نیز دارند که در ادامه مرور می‌کنیم:
پیچیدگی و هزینه تولید
طراحی V شکل به دلیل زاویه‌دار بودن سیلندرها و اجزای اضافی مثل نیاز به دو سرسیلندر و سیستم سوپاپ، پیچیده‌تر و گران‌تر از موتورهای خطی است.
وزن بیشتر
به دلیل تعداد بیشتر قطعاتی مثل سرسیلندر و میل‌سوپاپ، موتورهای V شکل معمولاً سنگین‌تر از نمونه‌های خطی با تعداد سیلندر مشابه هستند.
هزینه تعمیر و نگهداری بالا
تعمیر و نگهداری موتورهای V شکل به دلیل پیچیدگی بیشتر و قطعات بیشتر، گران‌تر و زمان‌برتر است.
