یکی از ویژگی‌های روغن موتور خودرو، گرانروی یا ویسکوزیته است. اگر می‌خواهید معنی این اصلاح را بدانید و از اهمیت آن هنگام انتخاب خرید روغن موتور برای خودروی خود باخبر شود، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
فهرست مطالب مقاله گرانروی یا ویسکوزیته روغن
گرانروی یا ویسکوزیته روغن موتور چیست؟
روغن موتور یکی از مهم‌ترین سیالاتی است که در خودرو استفاده می‌شود. این روغن باعث روان‌کاری قطعات مختلف پیشرانه می‌شود و از اصطکاک شدید قطعات فلزی پیشرانه با یکدیگر و درنتیجه آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری می‌کند؛ بنابراین، اگر برای موتور خودرو از روغن مناسبی استفاده نکنید، می‌تواند آسیب‌های جدی را به دنبال داشته باشد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های روغن موتور که باید موردتوجه قرار گیرد، گرانروی یا ویسکوزیته است. این اصلاح به میزان مقاومت سیال در برابر جاری شدن اشاره دارد. به‌عنوان‌مثال، عسل و آب را در نظر بگیرید که عسل بسیار کندتر حرکت می‌کند و جاری می‌شود.
مقاله مرتبط: بهترین زمان مناسب برای تعویض روغن انجین خودرو
دلیل اهمیت ویسکوزیته روغن موتور
همان‌طور که گفتیم، روغن وظیفه روان‌کاری قطعات داخلی موتور خودرو را بر عهده دارد. حال اگر گرانروی روغن بالا باشد، روغن در موتور خیلی کند حرکت خواهد کرد و ممکن است به‌خوبی به تمام قطعات نرسد. از سوی دیگر، اگر میزان ویسکوزیته روغن پایین باشد، سطح قطعات با ضخامت کمی توسط روغن پوشانده خواهد شد و درنتیجه با کاهش روان‌کاری، اصطکاک و سایش بین قطعات زیاد می‌شود. نتیجه هردوی این شرایط، آسیب دیدن قطعات موتور است؛ بنابراین، باید از روغنی با گرانروی مناسب در خودرو استفاده کرد تا به‌خوبی بتواند تمام قطعات را روان‌کاری کند.
عوامل تأثیرگذار روی گرانروی روغن
میزان گرانروی روغن می‌تواند بسته به برخی عوامل و فاکتورها تغییر کند. مهم‌ترین فاکتورهایی که روی درجه ویسکوزیته تأثیر می‌گذارند شامل موارد زیر می‌شوند:
دما
مهم‌ترین عاملی که روی ویسکوزیته روغن موتور تأثیر می‌گذارد، دما است. درجه گرانروی سیالات با دما رابطه‌ای معکوس دارد که این یعنی هرچه که دما افزایش پیدا کند، میزان گرانروی کاهش پیدا خواهد کرد و به‌عبارت‌دیگر، سیال شل خواهد شد.
فشار
گرانروی با فشار رابطه مستقیم دارد. این یعنی هرقدر میزان فشار روی روغن بیشتر باشد، میزان ویسکوزیته آن افزایش پیدا خواهد کرد و حرکت کندتری خواهد داشت. البته میزان تأثیر فشار روی ویسکوزیته روغن زیاد نیست که یعنی میزان زیاد افزایش فشار، تنها باعث افزایشی اندک در گرانروی روغن خواهد شد.
جنس روغن
روغن‌هایی که توسط شرکت‌های مختلف تولید می‌شوند، فرمولاسیون مختلفی دارند و از افزودنی‌های گوناگونی استفاده می‌کنند که این موضوع منجر به بروز تفاوت در درجه گرانروی آن‌ها می‌شود.
مقاله مرتبط: زمان تعویض روغن گیربکس دستی و اتومات یا واسکازین
شاخص ویسکوزیته روغن
برای سنجش و نشان دادن گرانروی روغن، انجمن مهندسی خودرو، شاخصی عددی را تعیین کرده است که به شکل xxWyy شناخته می‌شود. در این شاخص، قبل از حرف W بجای حروف xx دو عدد و بعد از W هم بجای yy دو عدد قرار می‌گیرد و ویسکوزیته روغن را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، روغنی که برای پیشرانه TU5 توصیه شده است، 10W40 است. در ادامه مفهوم این اعداد و نشانه‌ها را توضیح می‌دهیم.
قسمت اول یا xx:
قسمت اول این شاخص یا همان xx که در مثال ما عدد 10 به‌جای آن قرار گرفته، نشان‌دهنده گرانروی روغن در زمستان و هنگام سرد بودن موتور است. این عدد که بین صفر تا 20 متغیر است، همیشه مضربی از 5 است. 20 نشان‌دهنده بیشترین میزان ویسکوزیته و صفر کمترین مقدار است.
قسمت دوم یا W:
این حرف به‌عنوان جداکننده اعداد نوشته می‌شود و از حرف اول واژه Winter به معنای زمستان گرفته شده است. این حرف نشان می‌دهد که عدد سمت چپ آن، بیانگر گرانروی روغن در زمستان است.
قسمت سوم یا yy:
این قسمت هم نشان‌دهنده گرانروی روغن در تابستان و دمای هنگام کار کردن موتور است. این عدد بین 20 تا 60 و همواره مضربی از 10 است. 20 کمترین و 60 بیشترین میزان گرانروی روغن را نشان می‌دهند.
بنابراین، وقتی روغن مناسب برای پیشرانه‌ای مثل TU5 با عدد 10W40 نشان داده شده، یعنی باید روغن مورداستفاده در این موتور در زمستان گرانروی 10 و در تابستان گرانروی 40 داشته باشد.
روغن مناسب در هر فصل سال
با توجه به اینکه دما روی گرانروی روغن موتور تأثیر می‌گذارد، خودرو در فصل گرما و سرما نیاز به روغنی با ویسکوزیته مناسب خواهد داشت. این یعنی باید در تابستان از روغنی با گرانروی بالاتر استفاده کرد تا به دلیل گرما، بیش‌ازحد شل نشود درحالی‌که در زمستان نیاز به روغنی با گرانروی پایین‌تر خواهد بود تا در سرما خیلی سفت نشود. همین موضوع در مورد مناطق گرمسیری و سردسیری هم صدق می‌کند. بااین‌حال، در ادامه توضیح خواهیم داد که در مورد روغن‌های جدید این موضوع تقریباً منسوخ شده است.
انواع روغن از لحاظ گرانروی
روغن‌ها از نظر شاخص گرانروی به دو دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
روغن مالتی گرید
روغن‌های مالتی گرید در دمای بالا و دمای پایین گرانروی متفاوتی دارند و شاخص xxWyy که توضیح دادیم فقط مخصوص این روغن‌ها است. امروزه اکثر روغن‌های موجود در بازار از نوع مالتی گرید هستند و برای تمام فصول سال مناسب خواهند بود؛ بنابراین، انتخاب روغن مناسب با توجه به فصل و دما در مورد این روغن‌ها صدق نمی‌کند.
روغن مونو گرید
شاخص ویسکوزیتهاین نوع روغن ثابت است و با تغییر دما کارایی خود را از دست می‌دهد. این نوع روغن اما امروزه کاربرد چندانی ندارد و شرکت‌های تولیدکننده هم به علت تقاضای پایین و کارایی بیشتر روغن‌های مالتی گرید، اقدام به تولید روغن‌های مونو گرید نمی‌کنند.