راهنمای تشخیص بهترین روغن موتور برای ماشین شما
روغن یکی از مهم‌ترین سیالات در خودرو محسوب می‌شود زیرا این مایع بین قطعات متحرک پیشرانه جریان پیدا کرده و از سایش قطعات فلزی و آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری می‌کند؛ بنابراین، انتخاب روغن مناسب برای هر خودرو اهمیت بسیار بالایی دارد. برای نشان دادن کیفیت و غلظت (گرانروی یا ویسکوزیته) روغن موتور، کدها و اعدادی در نظر گرفته شده که به انتخاب صحیح روغن مناسب برای هر خودرو کمک می‌کند. ازاین‌رو، در ادامه قصد داریم راهنمای جامعی برای انتخاب روغن مناسب برای خودرو را ارائه دهیم.
فهرست مطالب
تفاوت بین روغن سنتتیک و نیمه سنتتیک
پیش از آنکه سراغ بررسی سطح کیفی و گرانروی روغن‌ها برویم، ابتدا بهتر است با دسته‌بندی ابتدایی و اساسی روغن موتور آشنا شویم. از این لحاظ، روغن موتور به سه دسته کلی سنتتیک، نیمه سنتتیک و مینرال تقسیم می‌شود.
روغن مینرال که به آن روغن پایه معدنی هم گفته می‌شود، روغنی است که از تقطیر نفت خام تصفیه‌شده به دست می‌آید؛ به‌عبارت‌دیگر، این نوع روغن به شکل طبیعی تولید می‌شود و به‌جز افزودنی‌های جزئی، دست‌کاری و دخالت دیگری در آن صورت نمی‌گیرد. این نوع روغن امروزه کاربرد ندارد و صرفاً مناسب خودروهای خیلی قدیمی خواهد بود.
روغن سنتتیک به‌نوعی از روغن‌های صنعتی گفته می‌شود که از ترکیبات شیمیایی مصنوعی تولید می‌شود. درواقع برای تولید این نوع روغن، مولکول‌های نفتی تجزیه و بازسازی می‌شوند. به عبارت ساده‌تر، روغن سنتتیک را می‌توان روغن مصنوعی توصیف کرد. این روغن که بالاترین کیفیت و طول عمر را دارد، برای موتورهای مدرن‌تر و موتورهای توربوشارژ مناسب است. همچنین روغن سنتتیک برای خودروهایی که دائماً در ترافیک هستند و زیاد حرکت و توقف می‌کنند مناسب خواهد بود.
روغن نیمه سنتتیک ترکیبی از روغن‌های سنتتیک و مینرال است و درنتیجه، ناخالصی بیشتری نسبت به روغن سنتتیک دارد. درواقع، عملکرد این نوع روغن به نسبت روغن موتور مینرال بهتر و در مقایسه با روغن سنتتیک ضعیف‌تر است. روغن نیمه سنتتیک از قیمت مناسب‌تری نسبت به روغن سنتتیک برخوردار است و سنتتیک معمولاً برای موتورهایی با کارایی متوسط و همچنین اکثر خودروهای تنفس طبیعی مثل خودروهای داخلی مناسب است.
آشنایی با درجه کیفیت روغن موتور
روغن موتور خودرو سطوح کیفی مختلفی دارد که با شاخص API شناخته می‌شود و خودروسازان برای هر پیشرانه‌ای، سطح کیفی روغن موتور مورد استفاده را با شاخص API اعلام می‌کند. شاخص API یکی از معتبرترین شاخص‌های تعیین‌کننده سطح کیفی روغن موتور در ایران و سایر کشورهای جهان به‌حساب می‌آید و هنگامی‌که قصد خرید روغن موتور برای خودرو خود دارید حتماً به این شاخص که در دفترچه راهنمای خودرو ذکر می‌شود توجه کنید. این شاخص با حروف انگلیسی نشان داده می‌شود.
در حال حاضر، پایین‌ترین سطح کیفی روغن API که می‌توان پیدا کرد SJ است. این روغن مناسب موتورهای با تکنولوژی قبل از سال 2001 است و در کشورمان برای پراید که تکنولوژی موتور قدیمی دارد مناسب خواهد بود.
شاخص بعدی SL است. این روغن مناسب موتورهای با تکنولوژی قبل از سال 2004 است و ازآنجایی‌که پیشرانه اکثر خودروهای داخلی متعلق به همان سال‌ها است، این نوع روغن برای بسیاری از خودروهای ایرانی مناسب خواهد بود.
پس‌ازاین به روغن SM می‌رسیم. این روغن مناسب موتورهای با تکنولوژی قبل از سال 2011 است و امروز همچنان در بسیاری از پیشرانه‌ها کاربرد دارد.
درنهایت، باکیفیت‌ترین روغن حال حاضر در بازار ایران، SN است. این روغن مناسب موتورهای با تکنولوژی بعد از سال 2011 است. عدم رسوب بین قطعات موتور، قابلیت ضد سایش و ضد زنگ‌زدگی بالا و روان‌کاری بالا ازجمله ویژگی‌های این روغن هستند. البته روغن‌هایی باکیفیت از SN هم ساخته شده که با نام SN پلاس و SP شناخته می‌شوند اما هنوز خیلی فراگیر نشده‌اند.
درجه گرانروی روغن موتور یا ویسکوزیته SAE چیست؟
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های روغن موتور که باید موردتوجه قرار گیرد، گرانروی یا ویسکوزیته روغن است. این اصلاح به میزان مقاومت سیال در برابر جاری شدن اشاره دارد. به‌عنوان‌مثال، عسل و آب را در نظر بگیرید که عسل بسیار کندتر حرکت می‌کند و جاری می‌شود. اگر گرانروی روغن بالا باشد، روغن در موتور خیلی کند حرکت خواهد کرد و ممکن است به‌خوبی به تمام قطعات نرسد. از سوی دیگر، اگر میزان گرانروی روغن پایین باشد، سطح قطعات با ضخامت کمی توسط روغن پوشانده خواهد شد و درنتیجه با کاهش روان‌کاری، اصطکاک و سایش بین قطعات زیاد می‌شود. نتیجه هردوی این شرایط، آسیب دیدن قطعات موتور است.
برای سنجش و نشان دادن گرانروی روغن، انجمن مهندسی خودرو، شاخصی عددی را تعیین کرده است که به شکل xxWyy شناخته می‌شود. در این شاخص، قبل از حرف W بجای حروف xx دو عدد و بعد از W هم بجای yy دو عدد قرار می‌گیرد و گرانروی روغن را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، روغنی که برای پیشرانه TU5 توصیه شده است، 10W40 است. در این مثال، عدد 10 نشان‌دهنده گرانروی روغن در زمستان و هنگام سرد بودن موتور است. این عدد که بین صفر تا 20 متغیر است، همیشه مضربی از 5 است. 20 نشان‌دهنده بیشترین میزان گرانروی و صفر کمترین مقدار است.
حرف W در این کد از حرف اول واژه Winter به معنای زمستان گرفته شده است. این حرف نشان می‌دهد که عدد سمت چپ آن، بیانگر گرانروی روغن در زمستان است. عدد 40 در مثال ما هم نشان‌دهنده گرانروی روغن در تابستان و دمای هنگام کار کردن موتور است. این عدد بین 20 تا 60 و همواره مضربی از 10 است. 20 کمترین و 60 بیشترین میزان گرانروی روغن را نشان می‌دهند.
